بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله و صلاه والسلام علی رسول الله و علی آله آل الله

سلام و عرض ادب دارم خدمت اعاظم و همه ی علمای حاضر در محفل.

موضوع این پژوهش  روش تقدیر نویسی شهید آیت الله واعظ بهسودی است.

این پژؤهش را می خواهم معرفی کنم،که اگر توفیقی باشد می تواند به صورت کتابی  در رابطه با تقریر نویسی شهید الله العظمی واعظ باشد.

تقریر نویسی یکی از  بهترین روش های فهم سریع و کامل درس است. روشی که در آن شاگرد سخنان علمی استاد را به شکل مکتوب ارائه می کند.

در این شیوه که در حوزه به عنوان تقریر نویسی نامیده می شود اثر شفاهی استاد را به شکل مکتوب شاگرد تدوین می کند که گاهی هم این تدوین انتشار می یافته و چاپ می شد.

 با توجه به اهمیت تقریر نویسی، در این پژوهش ضمن بررسی مفاهیمی که در رابطه با تقریر است، انواع تقریر نویسی  به خصوص تقریر نویسی آیت الله واعظ را  به بررسی گرفتیم.

 البته تقریر نویسی خود گذشته ی طولانی و بلندی دارد به عمر اسلام. منابع اسلامی را وقتی مرور می کنیم پیامبر گرامی اسلام (ص) به صحابی شان می فرمایند:استعن به یمینک، یعنی از دست راست خودت استفاده کن. یا در روایات تاکید شده که بنویسید.

ابو بصیرمی گوید که امام صادق(ع) بارها به ما می فرمودند که بنویسید.

در این پژوهش ، تقریر  نویسی از نظرلغت و اصطلاح تقریر شده و واژگان دیگری که هم مرتبط باتقریر است، مفاهیم آنها  بیان شده از قبیل محاضرات، تحریر و امثال آن ها. در رابطه با تقریر نویسی کار مهم و چشمگیری  نشده، بعضا اثری را مثل استاد رضایی اصفهانی در رابطه با روش تحصیل و تقریر دروس حوزات علمیه دارد که اشاراتی در رابطه با تقریر نویسی دارد و همچنین مجله ی فقه اهل بیت وحضرت آیت الله محقق خراسانی در کتاب المولفون الافغانیون اشاراتی دارد ولی اینگونه اشارات  و مطالبی کوتاه برای بررسی تقریر نویسی به خصوص تقریر نویسی آیت الله واعظ که در حوزات علمیه درخشش عالی داشته است،کفایت نمی کند. ما درسدد  پاسخ گویی به  چند سوال در رابطه با این موضوع بودیم:

 سوال اصلی این است که روش تقریر نویسی شهید آیت الله واعظ چیست؟

که این سوال در خودش چند سوال دیگری را جای داده:

1. تقریر نویسی دروس حوزه ی علمیه به چند روش انجام می گیرد؟

 2.روش تقریر نویسی شهید آیت الله واعظ چگونه بوده؟

 3.روش های نوین تقریر نویسی چیست؟

 4.آیا روش هایی که در گذشته بوده کافی و جواب گو است؟

5.در این شرایط فعلی می شود بهتر از این هم تقریر کرد؟

مستقیما می روم سراغ انواع تقریر.

 تقریر نویسی به  دو گونه است: شفاهی و کتبی.

 - تقریر شفاهی این گونه بوده که در قدیم شاگرد فاضل تر برای شاگردانی که دیرتر به درس می رسیدند یا غیبت داشتند یادرس را خوب نفهمیدند درس استاد را شفاهی بیان می کرد ،حالا ودر این اواخر این گونه تقریر کمتر مطرح است و بیشتربه صورت کتبی است .

تقریر کتبی همان پیاده کردن درس استاد،گوش دادن به درس استاد،فهمیدن وبه شکل جالب تروهنری وزیباتر وعمیق بیان کردن وپیاده کردن است.

 این تقریرامروز بیشتر به صورت مکتوب است که انواعی دارد: روش اول:اینکه  درس استاد را به صورت کامل در زیر درس نوشته بشود، این روش محاسن ومعایبی داردکه ازبیان آنها صرف نظر کنم.

 روش دوم: نوشتن مشروح درس است.

در روش اول نوشتن در زیر درس و در زمان حضوردر درس بود، در روش دوم مشروح درس را بعد از کلاس می نویسیم که این هم محاسن ومعایب خودش را دارد.

روش سوم:این است که سر فصل های درس را ما در جلسه درس بنویسیم  که این هم محاسن ومعایبی دارد.

 روش چهارم: این است که خلاصه درس را بعد از درس بنویسیم.

- به صورت کلی تقریرنویسی سه گونه است:

 یکی به صورت مبسوط ومفصل،یکی متوسط و یکی هم خیلی خلاصه ،که معمولا حد متوسطش مطلوب تر خواهد بود.

 تقریر نویسی آفاتی دارد که من از بیان آن ها صرف نظر می کنم.

 اما روش تقریر نویسی شهید آیت الله واعظ ، تقریر ایشان کتبی بوده ،بنابر روایت قوی تر زیر درس و در حضوراستاد می نوشتند،البته بعضی ها می گویند در اتاق می نوشتند، ممکن است بعضی مواقع در زیر درس کلیات وعناوین را می نوشتند وتفصیل رامی رفتند در اتاق می نوشتند، بعضی مواقع هم ممکن است  به صورت کامل در اتاق می نوشتند، منتهی این تقریرایشان مزایایی دارد:

 در تقریر شهید آیت الله واعظ با توجه به حافظه قوی که داشته اند، مطلبی را جا نگذاشته اند، اگر بخواهیم تقریرات درس مرحوم آیت الله خویی رادر دوره های مختلف مرور کنیم و آثاری را که چاپ شده تطبیق بدهیم، می بینیم که شهید آیت الله واعظ چیزی را جا نگذاشته، ایجاز همراه با فراگیری در این تقریر وجود دارد.

 تکرار وتفصیل گویی وجود ندارد، نظم وترتیب عالی دارد .

مصباح الاصول ایشان ساده و روان است، در این تقریرها ایشان فقط ننوشته بلکه نظر استاد را نقد کرده.

  حالا ما نخواستیم  تقریر ایده آل و مطلوب را بیان کنیم چون  وقت نبود که خدمت شما عرض کنیم، فقط می خواهم اینجا عرض کنم که ایشان به نظر استاد نقد داشته ، که من مواردی از نقد های که ایشان در مصباح الاصول جلد یک ، دو و سه دارد، اشاره کردم با شماره صفحات. نظرات خودش را هم یادداشت می کردند زیر مطالب استاد،  ویراستاری  وتنظیم مطالب داشته، اگر به تقریرات دیگر اساتید نگاه کنیم و قیاس کنیم با تقریراتی که ایشان داشته، می بینیم که در سطح  بالا تقریرات شهید آیت الله واعظ حضور دارد.

 رجوع به منابع وانتخاب نظر مطلوب: ایشان  بعد ازدرس می آمده وبه منابع آن درسی را که نوشته بوده رجوع می کرده، از پاورقی ها واز زیر نویس هایی که ایشان دارداین را می شود استنباط کرد.

  مستند سازی: یعنی اگر استاد می فرمودند که در این رابطه روایاتی وجود دارد ایشان آن روایات را درآورده وزیر صفحه نوشته  یا اگر گفته بعض المعاصرین چنین گفته ایشان بعض المعاصر را درآورده که کی بوده ویا در گذشته چی فرموده .

ادب و تواضع ایشان:

یک نمونه از ادب وتواضع ایشان، من این عبارات را بخوانم نوشته اند: "هکذا ذکر سیدنا  استاد العلامه دام ظله ولکن بنظری القاصر...".

نقدو تکمیل: بعضی موارد ایشان نظر استادرا تکمیل کردند .

- تقریرات مصباح الاصول  یکی از کتب مرجع است من حدود 10 موردمشخصه وامتیازاتی که برای تقریرات شهید آیت الله واعظ  اینجا یادداشت کرده بودم بیان نمی کنم ، این امتیازات مستند به سه جلد مصباح الاصول طبق انتشارات داوری است که جلد اول آن اواخر چاپ شده،اگر مصباح الاصول را تورق کنیم این امتیازات را در آن می بینیم.

 بایسته های تقریر:

فصل سوم این تحقیق در رابطه با بایسته های تقریر است،تقریرچه چیزهایی را باید داشته باشد؟

و این بایسته ها را درتقریرات آیت الله واعظ بهسودی می بینیم:

-پیش مطالعه ی اجمالی .

- حضور با توجه در درس.

 ما وقتی می خواهیم تقریر کنیم  درس استاد را و بنویسیم، باید اینها را داشته باشیم .

 - یادداشت عناوین کلی.

  - مرور ذهنی دوباره درس بعد از خروج ازکلاس.

 - مطالعه ی مجدد درس.

   - مباحثه ونوشتن درس وحفظ نظرات استاد.

- تهیه ی عناوین مناسب.

 واین تقریر باید با نقد همراه باشد.

 استاد هم تقریر داشته باشد ، استاد وقتی مطلبی را نقل می کند همراه با تقریر باشد، یعنی بافهم وبیان عالی وجالب.

 وهمین طور مستند سازی را جدی بگیریم که مستند سازی از روشهای نوینی است که در این تحقیق پیشنهاد می شود.

 پس تقریر باید با این ویژگی ها را به

 اضافه ی مستند سازی داشته باشد.

" والسلام علیه وعلی یوم شهد  ویوم یبعث حیا  وعلیکم ورحمه الله وبرکاته "